گنج نامه

• 1396/07/28
• 0 کامنت
• 2043 تعداد بازدید

سنگ‌نوشته‌های گنج‌نامه نوشتارهایی از دوران داریوش و خشایارشای هخامنشی است که بر دل یکی از صخره‌های الوند حکاکی شده‌است. کتیبه‌ها هر کدام در سه ستون ۲۰ سطری به زبان‌های پارسی باستان، عیلامی و بابلی نو نوشته شده‌اند. متن پارسی باستان در سمت چپ هر دو لوح جای گرفته‌است و پهنایی معادل ۱۱۵ سانتی‌متر دارد. متن عیلامی در وسط هر دو کتیبه نوشته شده و متن بابلی نو در ستون سوم قراردارد. در نزدیکی گنجنامه، چشم‌انداز زیبایی از آبشار گنجنامه و دره‌های سر سبز عباس آباد، تاریک دره و کیوارستان دیده می‌شود.

نامگذاری گنج نامه

این کتیبه‌ ها از دیرباز نام‌ های گوناگونی را بر خود گرفته‌ است، تا سده ششم از جمله «سنگ نبشته، نبشت خدایان، دادمهان یا دادبهان، تنبابر، ینبابر، ببنایه، کتیبه‌ های الوند، جنگ نامه و گنجنامه» خوانده می شده است، که دو نام «جنگ نامه و گنجنامه» در سده های اخیر مسطلح بوده است.

در خصوص وجه تسمیه گنجنامه می‌توان گفت: گنجنامه در زبان پارسی به معنای حکایت و داستان گنج است و عموم مردم را تصور بر این بوده‌ است که راز گنجی نهان را در این کتیبه‌ ها نگاشته‌ اند و به نظر می‌ رسد واژه جنگ نامه نیز تحت تاثیر ذهنیتی که از جنگ و جنگاوری شاهان گذشته در سر مردم بوده، یا با جایگزینی عامیانه کلمه جنگ بجای گنج بوجود آمده باشد.

علت قرار گیری گنج نامه در این محل

سنگ نبشته های باستانی گنج نامه در محور راه شاهی در عهد باستان که هگمتانه پایتخت هخامنشیان بوده قرار دارد. از آنجا که این مسیر در عهد هخامنشیان یکی از شعبات اصلی راه باستانی شاهی بوده که از دامنه الوند، هگمتانه (پایتخت تابستانی هخامنشیان) را به بابل در مرکز میانرودان مرتبط می‌ ساخت، از راه‌ های پر رفت‌ و آمدی و امن دوران باستان به شمار می‌ رفت. به علاوه این راه به جهت ختم به بابِل، راه مقدسی نیز محسوب می‌ شد. به همین دلیل مکان مناسبی بود تا شاهان این دودمان با ایجاد سنگ نگاشته، باورها و اندیشه‌ ها پاکشان و همچنین بزرگی و عظمت نیاکان خود را به رهگذران گوشزد نمایند.

ترجمهٔ کتیبه‌های گنج نامه

کتیبهٔ داریوش کبیر متن آن عبارت است از:

«خدای بزرگ است اهورامزدا، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که مردم را آفرید، که شادی را برای مردم آفرید، که داریوش را شاه کرد، شاهی از [میان] بسیاری، فرمانروائی از [میان] بسیاری. مَنَم داریوش، شاه بزرگ، شاهِ شاهان، شاهِ سرزمین‌ها[یی] که نژادهای گوناگون دارند، شاه سرزمین دور و دراز، پسر ویشتاسب هخامنشی.»

کتیبهٔ خشایارشا نیز در قسمت پائین همین کتیبه‌است و متن آن عبارت است از:

«خدای بزرگ است اهورامزدا، که بزرگ‌ترین خدایان است، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که مردم را آفرید، که برای مردم شادی آفرید، که خشایارشا را شاه کرد، یگانه از میان شاهان بسیار، یگانه فرمانروا از میان فرمانروایان بی‌شمار. من خشایارشا، شاه بزرگ، شاهِ شاهان، شاهِ کشورهای دارای ملل بسیار، شاه این سرزمین بزرگِ دوردستِ پهناور، پسر داریوش شاه هخامنشی.»

رمزگشایی کتیبه های گنج نامه

کتیبه‌های گنجنامه همدان در سال ۱۲۲۰ شمسی توسط اوژن فلاندن، نگارگر و باستان‌شناس فرانسوی و همراه او پاسکال کوست مورد بررسی و مطالعه و نگاره برداری قرار گرفت (تصویر مقابل) و بعد از ایشان، سر هنری راولینسون کاشف بریتانیایی توانست با استفاده از این کتیبه‌ها موفقیت شایانی در گشودن رمز خط میخی پارسی باستان کسب نماید. بدینسان سنگ نوشته‌های گنجنامه همدان کلیدی را به دست کاشف داد تا بوسیله آن بتواند سنگ نوشته داریوش بزرگ در بیستون را بخواند.

آبشار گنج نامه

آبشارگنج نامه ۱۲ متر ارتفاع دارد و از چشمه سارها و جویبارهای کوه الوند سرچشمه می‌گیرد و در رود خانه پایین آبشار می‌ریزد.

گنج نامه کجاست

کتیبه‌های گنجنامه در 5 کیلومتری غرب همدان و در انتهای دره عباس آباد و در ابتدای مسیر جاده‌ای که همدان را به تویسرکان و غرب کشور مرتبط می‌سازد قرار دارد.