کلمه ی کلیسا در زبان فارسی برگرفته از واژهی یونانی اکلسیا است که به معنی جماعت یا انجمن میباشد. در واقع واژه کلیسا به گردهمایی و اجتماع انسانهایی که با یکدیگر جمع شدهاند و عقاید مذهبی مشترکی دارند، اشاره میکند اما در اصطلاح، به مکان عبادت مسیحیان اطلاق میشود.
ساختمان کلیسا، ساختمانی است که هدف اصلی آن تسهیل ملاقات میان مسیحیان است. در بدو تاریخ مسیحیت، مسیحیان یهودی در کنیسههای یهودی و در خانههای یکدیگر دیدار میکردند. با رشد مسیحیت و پذیرفته شدن آن توسط دولتها، اتاق و در نهایت کل ساختمانی به منظور مراسم مذهبی مسیحیان کنار گذاشته شد. ساختمان کلیساهای سنتی به صورت یک صلیب و اغلب دارای یک برج یا گنبد(طاق) میباشد.
برج ناقوس، برجی است که دارای یک یا بیش از یک ناقوس است یا در صورت نداشتن ناقوس نیز برای نصب ناقوس طراحی شده باشد. این برجها، در سنت اروپایی، به طور معمول، بخشی از کلیسا است و ناقوس کلیسا در آن نصب شده است. برج ناقوسهای قدیمی، ممکن است به سبب ارزش تاریخی و نمادینشان، مرمت و نگهداری شوند، ولی در کشورهایی که سنت ناقوسنوازی قویتری دارند، این ناقوسها همچنان برای هدفهای اولیه خود نیز مورد استفاده قرار میگیرند.
ناقوسها برای نشان دادن زمان یا خبر دادن از وقایع ویژهای چون عروسی و عزا به صدا در میآیند. از نظر تاریخی ناقوسها برای فراخوان دفاع شهری و اعلام خطر آتشسوزی نیز به کار برده میشدند. برج ناقوس کلیسا در سرتاسر اروپا، از ایرلند تا روسیه به چشم میخورد. برجهای ناقوس در چین و سرزمینهای مرتبط با قلمروی فرهنگی این کشور نیز فراوان دیده میشود.
در سنت مسیحیت، ناقوس کلیسا، یک ناقوس است که در ساختمان کلیسا به صدا در میآید تا مردم را برای مقاصد مختلف، به حضور در کلیسا، فراخوانی و دعوت کند. معمولا در مراسم های مختلف، مانند مراسم ازدواج و مراسم خاکسپاری نیز این ناقوس در کلیسا نواخته میشود.
محراب کلیسا یا تابوک، در معماری رومی به فضای متقارنی که به وسیلهٔ نیمکره یا نیمطاق پوشیده شدهاست گفته میشود و بروننشسته در ساختمان کلیساها هستند که شکلی نیمدایره دارند و گنبدی نیمکرهای نیز بر آنها قرار دارد بعضی تابوکها دیوارهای چندضلعی دارند.
در معماری رومی، معماری روم شرقی و معماری گوتیک دیر مسیحی، کلیسای جامع و معماری کلیسا به صورت دایرهوار در ساختمان اصلی، در بالای قربانگاه بدون توجه به شکل سقف قرار میگیرد. ممکن است شکل سقف کلیسا تخت، شیبدار، گنبدمانند یا کروی باشد.
کلیسای جامع، یکی از اماکن مذهبی مسیحیان است. کلیسای جامع، نوعی کلیسا مربوط به یک فرقه و گروه ویژه مسیحی، با سلسلهمراتب اسقفی است. کلیسای جامع، معمولاً محل اقامت اسقفها است و بنابر این مرکز یک ناحیه اسقفنشین بهشمار میآید.
کلیسای کانتور، معروف به برج ناقوس، در جنگ جهانی دوم، در زمان اشغال ایران به دست روسها، ساخته شد. روس های تزاری، در دوره مشروطه، محوطه ای ...
کلیسای جامع وانک یا آمنا پرکیچ از کلیساهای تاریخی ارمنیان اصفهان میباشد. این کلیسا در زمان شاه عباس دوم و برج ناقوس روبروی در اصلی كليسا، در ...
کلیسای مسروپ مقدس مربوط به دوره قاجار است. این کلیسا در محله مسکونی و قدیمی ارامنه، در شهر اراک واقع شده است. بنای این کلیسا در سال ...
قره کلیسا یا کلیسای تادئوس مقدس قدیمی ترین کلیسای ارامنه ایران است. این کلیسا بر مزار تاتائوس حواری حضرت مسیح (ع) احداث شده است و به عنوان ...
در ایران، مسیحیت، از جمله ی ادیانی است که به رسمیت شناخته شده و پیروان این دین، همانند دیگر مناطق، دارای ساختمانهای عبادی خاص خود هستند. امروزه در ایران، کلیساهای فراوانی وجود دارد؛ کلیساهایی از هر سه شاخهی بزرگ مسیحیت یعنی کاتولیک، ارتدوکس و پروتستان.
قدیمیترین کلیسای ایران کلیسای ننهمریم یا کلیسای مریم مقدس در ارومیه است. برخی از تاریخشناسان این کلیسا را دومین کلیسای بزرگ جهان پس از کلیسای بیتلحم فلسطین میدانند. کلیسای ننهمریم نه نیمکت دارد و نه جایگاهی برای اعتراف و وعظ کشیش و در ورودی به صحن، کمارتفاع است. به نحوی که هنگام ورود بایستی سر خود را به پایین خم کرد.