قلعه کلات اهرم

• 1396/07/28
• 0 کامنت
• 2144 تعداد بازدید

قلعه کلات اهرم یکی از قلعه‌های تاریخی منطقه‌ و مربوط به اواخر دوره قاجار و منسوب به زائر خضرخان تنگستانی است. این قلعه بر فراز تپه ای به ارتفاع متوسط ۵ متر واقع شده که از انباشت تخریب قلاع ما قبل خود ارتفاع یافته و به قلعه زائر خضرخان هم معروف است.

در سال های اخیر که شهر به سمت شرق توسعه یافته این قلعه در بیرون شهر قرار گرفته است. هم اکنون سمت شمال و غرب آن را نخلستان ها و سمت جنوب و شرق آن را نیز ساختمان های شهر اهرم در برگرفته است.

زایر خضرخان اهرمی

زایر خضرخان، فرزند حاج محمدعلی متولد (۱۲۸۰ ه. ق/ ۱۲۴۱ خورشیدی) در روستای شمشیری دهستان باغک، ملقب به امیر اسلام از همرزمان رئیسعلی دلواری، در نبرد علیه نیروهای انگلیس، به سال ۱۳۳۳ ه ق است که همزمان با مبارزات رئیس علی دلواری و پس از کشته شدن او، مقاومت در مقابل اشغالگران را، در جنگ جهانی اول، در دلوار و بوشهر، ادامه داد.

وی به واسطه شدت فشارهای استعمارگران انگلیسی، مدتی در کوههای خائیز بسر می‌برد و سرانجام بدست یکی از نزدیکانش و به همراه پسر دومش سام میرزا در سال (۱۳۴۱ ه. ق/ ۱۳۰۱ ش) در شهر اهرم و قلعه کلات کشته شد.

تاریخچه قلعه کلات اهرم

تاریخچه ساخت این بنا به دوره حیات زائر خضرخان اهرمی، حاکم منطقه تنگستان که در اواخر عهد قاجاریه می زیسته مربوط می شود، که در جریان جنگ جهانی اول به عنوان پایگاه مجاهدین و مبارزین ضد استعماری و محل درگیری مبارزان جنوب با متجاوزین انگلیسی بوده و جای اصابت گلوله توپ بر برج غربی آن هنوز هم باقی مانده‌ است. همچنین در همین قلعه اسرای انگلیسی نگهداری می‌شده‌اند.

معماری و ویژگیهای قلعه کلات اهرم

مساحت کلی قلعه، ۳۴۰۰ متر مربع می باشد. قلعه مشتمل بر چهار برج و بارو و قلعه میانی است و دارای تأسیسات خصوصی برای ساکنین قلعه می‌باشد. مصالح استفاده شده در ساخت ساختمان قلعه، از خشت خام و گل است.

داخل قلعه به سه فضای مجزای شمالی، شرقی و غربی تقسیم می شود که با یکدیگر ارتباط دارند. حیاط شمالی به عنوان اصطبل حیوانات کاربرد داشته است. در جبهه جنوبی این حیاط وسیع، ورودی دومین فضای قلعه قرار گرفته که پس از گذر از آن می توان به شاه نشین مربع شکلی رسید. این حیاط دارای اتاق هایی در پیرامون و داخل آن است. ورودی اغلب این اتاق ها به سومین فضای مجموعه باز می شود. حیاط سوم محل اسکان خان اهرم بوده است.

راه اصلی ورود به قلعه، درب چوبی با گل میخ های فلزی بوده است. در چهار قلعه، برج های خشتی و گلی به قطر ۵/۵ و ارتفاع ۶ متر قد برافرشته اند. از فضای داخل برج ها نیز جهت انجام برخی امور معیشتی استفاده می شده است.

بناهای داخل قلعه از حیث نقشه و ساخت، ضعیف به نظر می رسند و تناسب و نظم چندانی در آن ها وجود ندارد. در واقع به نظر می رسد که هر از چندگاهی بر حسب ضرورت اتاق هایی به قلعه افزوده شده است.

مرمت قلعه کلات اهرم

مرمت حفاظتی قلعه زائرخضر خان از سال ۸۶ و مرمت تکمیلی آن از سال ۹۴ با ۲۶ میلیارد ریال اعتبار از محل اعتبارات استانی و ملی انجام شده است. اقدامات مرمتی و حفاظتی، شامل مرمت اتاق ها، بازسازی بخشی از اتاقهای تخریب شده، ساماندهی حیاطها، دیوارها و برج نمای قلعه، مرمت درب های چوبی، کف سازی حیاط ها و اتاق ها ست.

قلعه کلات اهرم کجاست

قلعه کلات، بر فراز تپه‌ای در شمال غربی شهر اهرم، از توابع بخش مرکزی شهرستان تنگستان، در استان بوشهر، واقع شده است.