فرهاد تراش

• 1398/04/18
• 0 کامنت
• 4858 تعداد بازدید

فرهاد تراش، فرهاد تاش، فراتاش، فرای تاش اثری است که در فاصله ۳۰۰ متری جنوب سنگ‌نبشته و نقش برجسته مشهور داریوش، در محوطه تاریخی بیستون قرار دارد. این اثر مربوط به دوره ساسانیان است و قرار بر احداث کاخی در آن زمان بوده که با مرگ پادشاه نیمه کاره رها می‌شود.

ویژگیهای فرهاد تراش

فرهاد تراش بر سینه کوه بیستون، بر دیواره‌ای سترگ به بلندای نزدیک به ۳۶ متر و پهنای حدود ۲۰۰ متر کنده‌کاری شده است. در هر دو سمت این صفحه تراشیده شده، چند ردیف سکوی پله دار نامنظم کنده شده  که تا حدود ۱۰ متر درازا و نزدیک به ۲ متر پهنا دارند و از آنها به عنوان چیزی شبیه به نردبان برای تراشیدن دیواره صخره استفاده می شد.

در دامنه این دیواره، یک تراس خاکی-سنگریزه ای ایجاد شده است، همچنین حجم زیادی از بلوک های سنگی، سنگ های کنده شده از کوه، ساقه ستون و پایه ستون های نیمه کاره به چشم می خورد.

فرهاد تراش در افسانه‌ها

در کتاب خسرو و شیرین اثر نظامی، از مردی به نام فرهاد سخن به میان می‌آید که عاشق زنی به نام شیرین می‌شود، بر اساس آن افسانه خسروپرویز به فرهاد دستور می‌دهد که دور کوه بیستون را برش بزند تا به آب برسد و اگر موفق شد می‌تواند با شیرین ازدواج کند. پس از سال‌ها و حذف نیمی از کوه، آب پیدا می‌شود و در این بین خسرو به فرهاد خبر می‌دهد که شیرین فوت کرده‌ است. فرهاد از جا در می‌رود و تبر را به بالا می‌اندازد و در اثر ضربه تبر در جا می‌میرد.

فرهاد تراش از دیدگاه باستان شناسی نوین

برخی از ایران‌شناسان همچون «هرتسفلد» فرهادتراش را از آثار داریوش اول هخامنشی می‌دانند و معتقدند که داریوش قصد داشته متن وصیتنامه‌اش را در اینجا نقر کند. اما ‌باستان‌شناس برجسته «جکسون» آن را برای ثبت پیروزی‌های بعدی داریوش مناسب‌تر دانسته است. برخی دیگر از باستان شناسان معتقدند که منظور از نقر این صفحه، نوشتن و نمایاندن یک واقعه تاریخی مهم بوده که توسط خسرو پرویز، پادشاه ساسانی ایجاد شده است.

اما اخیرا دیدگاه برخی از کارشناسان باستان شناسی بر اساس سنگ های یافته شده در پای کوه و مناطق اطراف، منتج به ایجاد این نظریه شده است که فرهاد تراش در اصل یک معدن سنگ و کارگاه حجاری جهت استخراج سنگ و تراش بلوک‌های سنگی بکار رفته در دیواره بناهای ساسانی بیستون بوده است. کاخ نیمه تمام خسروپرویز تنها در چند صد متری پایین کوه بیستون یکی از دلایل مهم این ادعا می باشد که امکان واقعی بودن این نظریه را بالاتر می‌برد.

در سراب طاق بستان کرمانشاه، شش سرستون سنگی وجود دارد که از فرهاد تراش به آنجا آورده اند و بر روی آنها، صورت های خسروپریز، آناهیتا، الهه آب، صحنه های شکار و نقوش گل و گیاه حجاری شده است. این آثار نشان می دهد که فرهاد تراش نیز همانند طاق بستان باید از عهد خسرو دوم باشد.

"والتر سالزمان" نوشته است که معماران ساسانی قصد داشته اند که درون این صفحه، ایوانی بتراشند که مشابه ایوان مدائن در تیسفون و بزرگتر از ایوان های سراب طاق بستان در کرمانشاه باشد.

فرهاد تراش کجاست

فرهاد تراش در محوطه تاریخی بیستون، در شهر بیستون از شهرهای شهرستان هرسین، در ۳۰ کیلومتری شمال شرق شهر کرمانشاه در استان کرمانشاه قرار دارد.