غار علی‌صدر

غار علی‌صدر یکی از زیباترین و بزرگ‌ترین غارهای آبی جهان است که در استان همدان، شهر کبودرآهنگ، روستای علی‌صدر واقع شده است. این غار تالابی آهکی با دالان‌های پیچ‌درپی و دریاچه‌های داخلی خود، یکی از جاذبه‌های بی‌نظیر طبیعی ایران محسوب می‌شود. این غار طولانی ترین مسیر قایقرانی درون غار، در جهان را دارد. درون غار پر از دالان های پیچ در پیچ و دهلیزهای متعدد است.

تاریخچه غار علی‌صدر

تاریخچه و کشف غار قدمت غار علی‌صدر به دوره ژوراسیک (دوران دوم زمین شناسی حدود ۱۹۰ میلیون سال پیش) بازمی‌گردد. این غار برای اولین بار توسط اهالی منطقه شناخته شد، اما کشف علمی و توسعه آن برای بازدید عمومی در سال ۱۳۴۲ خورشیدی توسط گروهی از کوهنوردان و علاقه‌مندان به غارنوردی انجام شد. پس از آن، مسیرهای دسترسی به داخل غار برای گردشگران تسهیل شد.
در واقع در صد سال گذشته اهالی روستا بعد از آگاهی از وجود غار، مازاد آب نهر سراب را به غار هدایت کردند تا بتوانند از آن به عنوان مخزن و سدی برای استفاده در فصل گرما بهره ببرند و این مسئله باعث شد که سطح آب در قسمت شرقی غار تا ارتفاع ۲.۲۰ متر یعنی تا نزدیکی دهانه غار بالا بیاید و امکان دسترسی به غار تا سال ها غیر ممکن شود.
بعد از آن با وقوع زلزله ای مخرب (زلزله مخرب فارسینج) در 22 آذر ۱۳۳۶ ، در کف غار سراب شکافی ایجاد شد و آب نهر قطع شد و طی زمان ۶ سال سطح آب به ارتفاع طبیعی برگشت و ورود به غار امکان پذیر شد.
اولین کاوش توسط یک گروه ۱۴ نفره از اعضای هیئت کوهنوردی همدان صورت گرفت. در این بازدید این گروه با بردن تجهیزات توانستند از شعبات و تالارهای مختلف بازدید کنند و از روی آب دریاچه عبور کنند و اطلاعات زیادی کسب کنند.
علی رغم این بازدید دهانه غار تا سال ۱۳۵۲ حدود ۵۰ سانتیمتر بود ولی ریاست هیئت کوهنوردی وقت همدان توانست با کمک مردم محلی و استفاده از بازوی هیئت کوهنوردی و انجمن شهرستان و استان، سرانجام توانستند دهانه غار را به ارتفاع ۳ متر و عرض ۵ متر باز کنند.
بعد از آن بخشی از کف غار را بتون ریزی کرده و مسیر خشکی برای راه پیمایی فراهم شد. سرانجام در تاریخ ۴ خرداد ۱۳۵۵، این غار با تجهیز به چند قایق و روشنایی داخل غار به بهره برداری رسید. این مسئله باعث شد که علاوه بر ارتباط برق سراسری به روستای علی‌صدر، این روستا و اطراف آن آسفالت شود و همچنین مهمانسرای جهانگردی در این روستا ایجاد گردد.

ثبت میراث فرهنگی غار علی‌صدر

این غار بیست و سومین اثر طبیعی ملی است که در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۸۷ ، توسط سازمان میراث فرهنگی، در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفته است.

وجه تسمیه غار علی‌صدر

برخی معتقدند که نام غار برگرفته از نام فردی به نام "علی‌صدر" است که در گذشته در این منطقه زندگی می‌کرد یا این غار را کشف کرده است. واژه صدر در زبان فارسی و عربی به معنای بالا یا بلندمرتبه است. برخی گمان می‌کنند که این نام به دلیل موقعیت جغرافیایی غار، یعنی قرار گرفتن آن در ارتفاعات منطقه کبودرآهنگ، انتخاب شده است.
برخی منابع محلی بیان می‌کنند که این غار در گذشته با نام‌های دیگری شناخته می‌شده است، اما پس از کشف و توسعه، نام علیصدر برای آن تثبیت شده است. بعضی هم معتقدند که اسم این غار به دلیل سردی آب آن به نام علی‌سرد باشد. بااین‌حال، مستندات دقیقی درباره نام‌گذاری غار وجود ندارد.

مشخصات غار علی‌صدر

ارتفاع غار علی‌صدر از سطح دریا ۲۱۰۰ متر و ۱۱ کیلومتر طول می باشد ولی به دلیل دشوار بودن مسیر، ۳ کیلومتر آن کشف شده است. یک دریاچه بزرگ در قسمت مرکزی غار قرار دارد که بین نیم تا ۱۴ متر عمق دارد و عمق برخی از حفره های زیرزمینی آن تا حدود ۴۰ متر هم میرسد.
در این غار به دلیل تاریکی دائمی، کمبود مواد مغذی و دمای ثابت شرایط سختی برای رسد و تکثیر بسیاری از موجودات زنده فراهم است.

ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد غار علی‌صدر

1.    غار آبی بی‌نظیر: غار علی‌صدر یکی از معدود غارهای آبی قابل قایقرانی در جهان است. بازدیدکنندگان می‌توانند با قایق از داخل غار عبور کرده و زیبایی‌های طبیعی آن را از نزدیک مشاهده کنند. طول مسیر قایقرانی آن حدود ۲ کیلومتر است.

2.    طول غار: تاکنون حدود ۱۱ کیلومتر از این غار شناسایی شده است، اما فقط بخش‌هایی از آن برای گردشگران قابل دسترسی است.
3.    آب زلال و شفاف: آب داخل غار به قدری شفاف است که کف آن قابل مشاهده است. این آب فاقد هرگونه بو و طعم بوده و از چشمه‌های زیرزمینی تأمین می‌شود.

4.    دما و شرایط داخلی: دمای داخل غار در تمام فصول سال تقریباً ثابت و حدود ۱۲ درجه سانتی‌گراد است، که محیطی مطبوع و دلپذیر را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند.
5.    سنگهای آهکی : در سقف و کف غار، سنگ های آهکی به شکل های خاصی رشد کرده که برخی از آنها شبیه عقاب، شیر یا جتی برخی حیوانات افسانه ای است.

آب و هوای منطقه غار علی‌صدر

منطقه ای که غار در آن قرار دارد در ارتفاع ۱۹۸۰ متری از سطح دریا قرار دارد و دارای آب و هوای کوهستانی است و حدود ۳۰۰ میلی متر متوسط بارش سالانه در آن است.

بهترین فصل برای سفر به غار علی‌صدر

بهترین فصل برای سفر به این غار شگفت انگیز بهار و تابستان است. البته که دمای درون غار در تمامی فصول سال یکسان و حدود ۱۲ درجه است که نسبتا سرد محسوب می شود.

امکانات رفاهی غار علی‌صدر

امکانات رفاهی مناسبی برای گردشگران از جمله آلاچیق های چوبی، پارکینگ، رستوران، بازارچه صنایع دستی، مسجد، اقامتگاه‌های محلی و هتل جهانگردی در اطراف غار فراهم شده است.

غار علی‌صدر کجاست

این غار در ۷۵ کیلومتری شمال غربی همدان، در ۴۸ کیلومتری شهرستان کبودرآهنگ، در روستای علی‌صدر از توابع شهرستان کبودرآهنگ، در کوه های زاگرس قرار دارد. برای بازدید از این غار می‌توان از مسیرهای جاده‌ای همدان-کبودرآهنگ استفاده کرد.