دریاچه، محدودهٔ آبی است که به آب‌های آزاد راهی ندارد (دریاچه بزرگتر از آبگیر است). بعضی از دریاچه‌ها به قدری بزرگ هستند که در صحبت محاوره، از آن‌ها به عنوان دریا نام برده می‌شود. برخی از دریاچه ها پس از گذشت زمان طولاني يا ممكن است خشك شوند يا به باتلاق تبدیل شوند.

دریاچه‌ها همانند رودها جاری نمی‌شوند و ساکن هستند. بیشتر دریاچه‌ها آب تازه دارند و اکثر آن‌ها در نیمکره شمالی هستند. بیش از ۶۰٪ دریاچه‌های جهان در کانادا قرار گرفته‌اند. فنلاند به عنوان سرزمین هزار دریاچه شناخته می‌شود (۱۸۷٬۸۸۸ دریاچه در فنلاند وجود دارد که ۶۰٬۰۰۰ عدد از آن‌ها بزرگند).

بعضی از دریاچه‌ها ساخته دست بشر هستند. این دریاچه‌ها به منظورهای مختلفی نظیر تولید برق (به عنوان مثال دریاچه پشت سدها)، برای استفاده از آب آن‌ها برای کشاورزی یا در خانه‌ها یا برای تفریح ساخته شده‌اند.

نحوه پیدایش دریاچه‌های جهان

عوامل متعددی باعث پیدایش دریاچه‌ها می‌گردند که عمدتاً ناشی از فرایندهای بیرونی (دینامیک‌های بیرونی) و درونی (دینامیک‌های درونی) زمین می‌باشند. بعضی از این عوامل عبارتنداز:

• دریاچه‌های یخچالی: در اثر تجمع آب در پشت مورنها (مواد تخریبی که توسط یخچالها حمل می‌شوند) به وجود می‌آیند مانند دریاچه‌های پنجگانه آمریکای شمالی
• دریاچه‌های ولکانیکی: در کراترها (دهانه وسیع قله‌های آتشفشانی) ایجاد می‌گردند مانند دریاچه اورگون
• دریاچه‌های تکتونیکی (زمین ساختی): در اثر فرو نشینی تدریجی یا در اثر گرابن به وجود می‌آیند مانند دریاچه بایکال، دریاچه تانگانیکا، و آلبرت در آفریقا که در یک گرابن وجود دارند.
• دریاچه‌های کارستی: درمحل‌هایی که سنگ آهک، طی فرایند کارستی شدن خورده شده باشد، پدید می‌آیند مانند دریاچه تخت سلیمان ساروق در آذربایجان غربی
• دریاچه‌های مئوریتی: در فرورفتگی ناشی از مئوریت (سنگ آسمانی) ایجاد می‌شوند مثل دریاچه یونگا یا جاب در کانادا
• دریاچه‌های سدی: در اثر ریزش کوه یا لنداسلاید (زمین لغزه) و جمع شدن آب در پشت مواد ریزش یافته پدید می‌آیند.
• دریاچه‌های ساحلی ورودخانه‌ای: که اولی در اثرسدهای دریایی و دومی با قطع پیچ رود (مآندر) به وجود می‌آید.
• دریاچه‌های ناشی از فعالیت انسان: در اثر ساختن سدهای مخزنی، خاکبرداری ویا انفجارهای ناشی از بمب که ایجاد چاله‌های بزرگ می‌کند ایجاد می‌شود.

دسته‌بندی زیست‌محیطی

دریاچه‌ها را در پژوهش‌های علمی زیست‌محیطی به دسته‌های زیر تقسیم می‌کنند:

• دریاچه کم‌پرورد: دریاچه‌ای عمیق و صاف با مواد آلی و مغذی کم و اکسیژن محلول بسیار.
• دریاچه میان‌پرورد: دریاچه‌ای با مواد مغذی نه چندان کم که از نظر گیاهی و جانوری نسبتاً بارور است.
• دریاچه بیش‌پرورد: دریاچه‌ای کم‌عمق با مواد مغذی بسیار که موجب تولید جلبک و کمبود ماهی و اکسیژن محلول می‌شود.
• دریاچه تک‌آمیختی: ویژگی دریاچه‌ای نسبتاً عمیق که در آن سالی یک بار لایه‌بندی و چرخه آمیختگی رخ می‌دهد.
• دریاچه دوآمیختی: ویژگی دریاچه‌ای که معمولاً سالی دو بار در آن لایه‌بندی و چرخه آمیختگی رخ می‌دهد.
• دریاچه روبه‌زوال: دریاچه بیش‌پروردی که براثر ازدیاد گیاهان و از دست دادن تدریجی و مستمر آب در حال تبدیل شدن به باتلاق است.
• دریاچه خشک: محلی که پیش‌تر دریاچه بوده، ولی اکنون یا باتلاقی است یا به کلی خشک شده‌است.

آشنایی با دریاچه ها