مردم شناسی کاشان

اکثریت جمعیت این شهر کاشی‌ها (کاشانی‌ها) هستند، هر چند از دیرباز سایر اقوام ایرانی در کاشان به‌طور پراکنده می‌زیسته‌اند (شامل شمالی‌ها، آذری‌ها، لرها ، کردها و ...)

مردم کاشان به لهجه کاشانی از زبان فارسی تکلم می‌کنند، این لهجه مانند بسیاری از لهجه‌های فارسی دارای ویژگی‌های آوایی‌ای است که برخی از آن‌ها خاص این منطقه است.

منابع اسلامی، از قدیمی ترینشان، همواره از کاشان در کنار قم، به عنوان شهری شیعه مذهب یاد کرده‌اند.

اقتصاد کاشان

اقتصاد کاشان از دیرباز بر روی صنعت کشاورزی و تولید محصولاتی چون پنبه، پیاز، غلات، صیفی‌جات و انواع میوه‌ها و گیاهان دارویی، گلابگیری و تهیه عرقیجات سنتی و صنایع دستی مانند مسگری، کاشی‌کاری، ابریشم‌بافی، مخمل‌بافی، شعربافی، گلیم‌بافی، زیلوبافی، زری‌بافی و قالی‌بافی تکیه داشته‌ است. اما اکنون ۹۰ درصد صنعت این شهر بر پایه فرش ماشینی و صنایع وابسته آن است.

قسمت عمده زمین‌های این منطقه زیر کشت پنبه و غلات است. همچنین گوجه درختی، سیب درختی، انگور، سبزی‌کاری و صیفی‌کاری، چغندر، هویج و شلغم از دیگر محصولات کاشان است. افزون بر آن پرورش گل در قمصر، نیاسر، برزک ،جوشقان قالی و کامو هندوانه و طالبی در آران و بیدگل و کشت سیب زمینی در حومه رونق خوبی دارد و انار فین و راوند و عطر و گلاب قمصر شهرت ویژه‌ای دارد. در کاشان معادنی مانند مس، آهن، سولفات باریم، زاج سبز، نمک طعام، سنگ‌های مرمر و تراورتن وجود دارد که بعضی از آن‌ها دست نخورده باقی مانده‌است.

۹۵ درصد فرش جهان در منطقه کاشان تولید و عرضه می‌گردد، به همین دلیل از این شهر به عنوان پایتخت فرش جهان یاد می‌شود. همچنین قالی دستباف کاشان، در یونسکو ثبت گردیده‌ است. گردشگری نیز یکی از حوزه‌های اقتصادی کاشان است.

سوغات کاشان

کلوچه و پشمک، باقلوا کاشان، سوهان میرزا حسینی، حلوا ارده و ارده شیره، عرق گل محمدی (گلاب)، عرق بیدمشک، عرق نعناع، عرق کاسنی، عرق خارشتر، عرق هل، عرق شنبلیله، عرق دارچین، عرق شوید و نظایر آن، انواع میوه خشک مثل زردآلو، آلوچه، انجیر، هلو و سیب.

همچنین صنایع دستی مانند کاشی کاری، سفال‌گری، اصول اربعه معماری و گنبدسازی (گوشه سازی، رسم بندی، مقرنس و گره سازی)، گچ بری، آجرکاری، گره چینی، قالی بافی، نقشه‌کشی قالی، شعربافی، زری بافی، مخمل بافی، زیلوبافی، گیوه بافی، رفوگری، رنگرزی، نمد مالی، مسگری، مشبک کاری و منبت کاری

غذاهای سنتی و محلی کاشان

از جمله خوراک‌های سنتی کاشان می‌توان به گوشت لوبیا، شفته، قیمه ریزه، کوفته چغندر، گوشت عدس بادمجان، گوشت لوبیای سرکه شیره و گوشت کلم و کدو و عدس پلو و کشمش و اشکنه و گوشت نخود اسفناج اشاره کرد.

آداب و رسوم کاشان

- مراسم گلاب گیری کاشان

شروع آیین گلابگیری در ایران در ابتدای اردیبهشت است. در این مراسم  از گل‌های سرخی که در این مناطق کاشته شده‌اند، گلاب تهیه می‌شود. در کارگاه های گلابگیری شهرستان کاشان سالانه پانزده هزار تن گلاب سنگین تولید می‌شود.

- مراسم قالی شویان کاشان

آیین سنتی و مذهبی قالی‌شویان فین کاشان و روستای خاوه اردهال که همه ساله در دومین جمعه مهرماه (نزدیکترین جمعه به ۱۱ مهرماه که سالروز کشته‌شدن سلطانعلی بن محمدباقر است) در مشهد اردهال، در ۴۲ کیلومتری غرب کاشان برگزار می‌شود تنها آیین مذهبی اسلامی است که به تقویم خورشیدی برپا می‌شود.

در این مراسم نمادین، شرکت‌کنندگان که از منطقه فین برای برگزاری این مراسم آمده‌اند، در حالی که چوب‌هایی به دست دارند، یکی از قالی‌های درون بنای امامزاده را به صورت لوله شده (به عنوان قالی‌ای که به هنگام شهادت در تابوت او بوده و پیکر امامزاده را در آن پیچیده بوده‌اند) در چشمه‌ای می‌شویند. این مراسم در فهرست میراث معنوی کشور ثبت شده و در دسامبر ۲۰۱۲ در فهرست میراث فرهنگی و معنوی یونسکو نیز به ثبت رسید.

مشاهیر کاشان

کمال الملک، مشفق کاشانی، غیاث‌الدین جمشید کاشانی، قطب‌الدین راوندی، محتشم کاشانی، سهراب سپهری و ...

آب و هوای کاشان

کاشان آب و هوای گرم و بیابانی دارد. این شهر در پهنه اقليمی با زمستانهای نسبتاً سرد و تابستانهای خيلی گرم و خشك قرار گرفته است.