شهرستان بویر احمد به مرکزیت شهر یاسوج، یکی از شهرستان های استان کهگیلویه و بویراحمد، در ایران است. بویراحمد بزرگ‌ترین ایل در استان کهگیلویه و بویراحمد است. این ایل نیمی از جمعیت ناحیه بویراحمد را تشکیل می‌دهد.

پیشینه نام بویراحمد و یاسوج

در روایات آمده که بویر و همچنین احمد دو برادری بودند که در برابر حمله تیمور لنگ ایستادگی کردند و لشکریان تیمور را از منطقه بیرون راندند.

یاسیچ که در زبان محلی مردم این منطقه گفته می‌شود به معنای محل پرورش گرد و پهلوان می‌باشد و نام کنونی آن (یاسوج) به معنی محل پرورش گل یاس می‌باشد. همچنین کلمات یاسوج، یاسیچ، یاسچ و یاسج همگی در لغتنامه دهخدا به معنای تیر پیکان دار آمده است.

تاریخچه بویراحمد

تاریخ این منطقه به شهر یاسوج خلاصه نمی شود و وجود تپه باستانی “تل خسرو” مربوط به دوره کیانیان، کشف قبرستانی باستانی متعلق به ۳۵۰۰ سال پیش در اطراف این شهر و همچنین وجود محوطه باستانی محمود آباد و مهریان در شمال شرقی و غربی یاسوج و اسامی باستانی مناطقی در کنار این شهر همچون دشت روم، بازرنگ، مزدک و تل زالی حکایت از پیوند دیرینه این شهر با تاریخ باستان دارد.

برخی از پژوهشگران باستانی معتقدند ساکنین این منطقه را سلسله ای از امرای محلی پارس به نام “بازرنگیان” تشکیل می دادند و برهمین اساس اینجا را بازرنگ می نامند.

قبل از ایجاد شهر یاسوج، در حدود ۶ کیلومتری آن، یک شهر قدیمی به نام (تل خسرو) قرار داشت که زمانی مرکز نفوذ خوانین بویراحمد علیا بوده است. اینک به جز تپه های پراکنده و یک روستا، اثری دیگر از آن باقی نمانده است. تل خسرو متجاوز از دو هزار سال قدمت دارد. لیکن احداث ابنیه معاصر در پیرامون آن بعد از سال ۱۳۰۹ شمسی شروع شده و تا سال ۱۳۲۳ ادامه یافت و پس از آن متروک شده است.

در واقع این شهر در راستای اجرای پروژه تخت قاپوی عشایر و برای اسکان اجباری ایل بویراحمد از سوی حکومت رضا شاه پس از جنگ “تنگ تامرادی” تاسیس شد.

در جنگ “تنگ تامرادی”، بویراحمدی ها قشون دولتی را به فرماندهی سرلشکر “حبیب الله شیبانی” شکست دادند و خواب را برچشم رضاشاه حرام کردند تاجایی که شاه، سرلشکر “شیبانی” را به دلیل این شکست برکنار و سپس در یک دادگاه نظامی محاکمه می کند.

پس از جنگ تنگ تامرادی که به شکست ارتش مدرن رضا شاه از بویراحمدیها انجامید، دولتی ها با ایجاد تفرقه و پس از آن کشتن “کی لهراس”، عشایرزاده دلیر بویراحمدی اقدام به تاسیس شهر تل خسرو برای اسکان عشایر بویراحمد کردند.

براین اساس احداث اماکن اداری و مسکونی از سال ۱۳۰۹ شروع شده و تا ابتدای دهه ۲۰ ادامه داشت. اما پس از شهریور ۱۳۲۰ و برکناری رضا شاه از قدرت این شهر توسط برخی از طوایف تخریب و غارت می شود.

اگرچه تا قبل از سال ۱۳۴۲، یاسوج تنها یک روستا در میان دهها روستای دشت سررود بود اما در این سال مرکز فرمانداری کل کهگیلویه و بویراحمد می شود و سپس در سال ۱۳۵۵ به مرکزیت کل استان ارتقا می یابد.

مناطق دیدنی بویراحمد