تپه حصار

• 1396/10/23
• 0 کامنت
• 2148 تعداد بازدید

قدمت تمدن پیش از تاریخ تپه حصار از هزارهٔ چهارم تا هزارهٔ اول پیش از میلاد می‌رسد. در تپه حصار سه طبقه متمایز مربوط به دوران پیش از تاریخ تشخیص داده شد که هر کدام از این سه طبقه نیز به تقسیمات کوچک‌تری طبقه‌بندی شده‌اند.

فرهنگ حصار با هجوم اقوام بیگانه از سمت شرق نابود شده است و فقط در شاه تپه و تورنگ تپه ادامه پیدا کرده است. حدود 1900 سال  قبل از میلاد را میتوان پایان فرهنگ حصار به شمار آورد.

کاوش های انجام گرفته در تپه حصار

تپه حصار برای نخستین بار توسط اریخ اشمیت از دانشگاه پنسیلوانیا در سال ۱۳۱۲ مورد کاوش قرار گرفت. بر اثر این کاوش‌ها روشن شد که این محوطه باستانی دارای سه دوره اصلی فرهنگی از اواخر نوسنگی تا پایان عصر مفرغ است. از زمان کاوش‌های اشمیت در تپه حصار، این محوطه به‌عنوان یکی از محوطه‌های مبنا برای شناسایی فرهنگ‌های همزمان در فلات مرکزی ایران مورد استناد باستان‌شناسان است.

در سال 1355 هیئتی از باستان‌شناسان دانشگاه پنسیلوانیا، تورین ایتالیا و مرکز باستان‌شناسی ایران به سرپرستی رابرت دایسون و موریتزیو توزی کاوش‌هایی در تپه حصار انجام دادند. براثر این کاوش‌ها روشن شد که تپه حصار در هزاره‌های چهارم و سوم قبل از میلاد یکی از مراکز مهم تولیدی برای ساخت انواع اقلام صادراتی نظیر اشیای سنگی و فلزی در فلات ایران بوده است.

در سال 1373 تپه حصار برای سومین بار مورد کاوش قرار گرفت. این کاوش‌ها به سرپرستی احسان یغمائی، نتایجی قابل‌توجه در برداشت ازجمله کشف شماری گل نبشته به خط میخی بابلی قدیم که هنوز خوانده‌ نشده است. این گل نبشته‌ها که قدمت آنها به سال‌های 2000 تا 2200 قبل از میلاد برمی‌گردد، شاهد بسیار خوبی بر وجود مبادلات فرهنگی بین تمدن‌های بین‌النهرین و فلات ایران است که جزئیات آن هنوز بر ما روشن نیست.

طبقات سه‌گانه تپه حصار

حصار I : (4200 تا 3500سال پیش از میلاد) قدیمترین و عمیق ترین طبقه است و معرف اولین اجتماع مستقر در این منطقه می باشد که خود دارای سه لایه است. آثار معماری بدست آمده در این طبقه عبارت است از خانه های کوچکی که دیوارهای آن از چینه و خشت خام هستند. این خانه ها بدون هیچ نقشه اصلی ساخته شده اند.

مجسمه های گلی حیوانات، سر دوکهای گلی، مهره های تزئینی، گردنبند ساخته شده از سنگ، استخوان شبق و تعداد معدودی قطعات اشیای مسی، تیغه های سنگ چخماق وسنگ ابسیدیان و ادوات و ابزارهای استخوانی نیز در این دوره بدست آمده است.

حصار II : شامل 2 لایه فرعی است که ضخامت و لایه های زیادی ندارد و مدت استقرار هم زیاد نبوده است. در این دوره اتاق ها عموما چهار گوش بوده و یک اتاق مرکزی به عنوان آشپزخانه یا اتاق نشیمن مشاهده می شود و اتاق های دیگربدون هیچ گونه نظم و ترتیبی دراطراف این اتاق مرکزی ساخته شده اند. دیوارهای ساخته شده از چینه دیگر در این دوره رایج نیستند و دیوارها با خشت خام ساخته شده اند.

ادوات مسی مثل سر گرز های مسی، خنجر های مسی و اشیا دیگر مثل سوزن، حلقه با اندازه های مختلف و انگشتر و گردنبند، گوشواره و سنجاق های تزئینی و اشیائی دیگری که از طلا و نقره و سرب ساخته شده اند در این قسمت پیدا شده است.
 

حصار III: در باره قدمت این دوره تفاوت نظر وجود دارد. پرفسور مک کان معتقد به همزمانی این منطقه با گیان درایران و آغاز اکاد در بین النهرین است. این حصار نیز به سه دوره تقسیم می شود.

آثار و ادوات گلی شامل ظروف، چرخهای سفالی، سردوکهای پشم ریسی سفالی، چرخهای گلی دو مخروطه، قالبهائی که برای ریختن مس مذاب برای ساختن ظروف مسی بکار می رفته، گویهای گلی فلاخن، مجسمه های کوچک حیوانات و انسان به اشکال و اندازه های مختلف دراین لایه بدست امده است. مجسمه حیوانات عموماَ شامل قوچها، بزهای کوهی، گاو و مرغابی است که از گل، سنگ، مس و طلا ساخته شده و همچنین ظروف سفالی نیز بدست آمده که به شکل حیوانات ساخته شده اند.

تپه حصار کجاست

تپه حصار در جنوب و حدود سه کیلومتری شهر دامغان، در روستای حیدرآباد، در استان سمنان قرار گرفته است.