تندیس هرکول

• 1398/04/17
• 0 کامنت
• 2057 تعداد بازدید

تندیس هرکول یکی از ۲۸ اثر تاریخی مجموعه ثبت جهانی شده بیستون و تنها اثر باقیمانده از دوران سلوکیان در ایران است. این تندیس به صورت برجسته از سنگ تراشیده شده است.

تاریخچه ساخت تندیس هرکول

زمان ساخت تندیس، آنطور که در کتیبه آن ذکر شده، ۱۵۳ قبل از میلاد است این تاریخ با اواسط سلطنت مهرداد اول اشکانی (اشک نهم ۱۳۶–۱۷۴ ق. م) منطبق می‌باشد. نام سازنده این مجسمه «امن کل» و احتمالاً از فرماندهان محلی است. زمان ساخت این مجسمه با فتح ماد بزرگ توسط اشکانیان همزمان است.

بهمن ماه سال ۱۳۳۷، هنگامی که کارگران شرکت شوسه، برای احداث راه جدید همدان به کرمانشاه در دامنه کوه بیستون مشغول خاکبرداری و خروج سنگ از پای کوه و تسطیح جاده بودند، در حین کار به این مجسمه برخورد کردند. در زمان قدیم هراکلس Heracles /هرکول Hercules یکی از محبوب ترین خدایان بوده که اغلب به صورت پیکره های گلی و سنگی نشان داده شده است.

ویژگیهای تندیس هرکول

این تندیس بر سکویی به طول ۲/۲۰ متر قرار دارد و طول مجسمه ۱/۴۷ متر است که به‌طور برجسته از سنگ کوه تراشیده شده و از طرف پشت به کوه متصل است.

در این تندیس هرکول به پهلوی چپ به‌طور نیم خیز به آرنج تکیه نموده و در دست چپ پیاله‌ای دارد که تا نزدیک صورت نگه داشته‌ است و دست راستش را بر روی پای راست قرار داده و پای چپ را تکیه گاه پای دیگر نموده‌ است.

در عقب مجسمه نقوش و کتیبه‌ای به زبان یونانی قدیم بر روی سنگ نقش شده‌ است که نقوش آن شامل درخت زیتونی است که از شاخه آن کماندان و تیردانی آویزان شده‌ است. در کنار این درخت، گرز مخروطی شکل گره داری حجاری شده که برجستگی آن نسبت به سایر نقوش بیشتر است.

در زیر تنه هرکول نقش شیری دیده می‌شود که درازای آن از سر تا دم ۲۰۰ سانتیمتر و بلندی دم آن ۱۱۴ سانتیمتر است.

کتیبه تندیس هرکول

کتیبه به خط یونانی قدیم در هفت سطر بر روی لوحی به ابعاد ۳۳ × ۴۳ سانتیمتر که نمای آن به شکل معابد یونانی ساخته شده نوشته‌اند، که آقای علی حاکمی ضمن کپی برداری آن را چنین خوانده است:

«به سال ۱۶۴ ماه پانه موی، هرکول فاتح درخشان هیاکینتوس پسر پانتیاکوس به سبب نجات کل امن (فرمانده لشکرش) این مراسم برپا شد».

دزدی و تخریب تندیس هرکول

بخشی هایی از مجسمه شکسته و تخریب شده است. سر این مجسمه دو بار (بار دوم در سال ۱۳۷۰) کنده و دزدیده شد ولی کشف گردید. پس از این دو اقدام، مسئولان میراث فرهنگی ترجیح دادند برای جلوگیری از آسیب بیشتر سر تندیس، آن را به موزه برده و بجای آن، سری مشابه از جنس همان سنگ (سنگ آهک) ساخته و نصب کنند. تصاویر قدیمی از این مجسمه تفاوت‌های مجسمه را پیش و پس از تعمیر نشان می‌دهد.

تندیس هرکول کجاست

تندیس هرکول، در محوطه تاریخی بیستون، در شهر بیستون از شهرهای شهرستان هرسین، در ۳۰ کیلومتری شمال شرق شهر کرمانشاه در استان کرمانشاه قرار دارد.