بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی

• 1396/08/15
• 0 کامنت
• 1865 تعداد بازدید

بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی فراتر از یک آرامگاه است و  با معماری عجیب و زیبایش از هفتصد سال پیش در اردبیل همچنان پابرجاست.

در این مکان علاوه بر آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، مقبره‌های شاه اسماعیل اول (نخستین پادشاه صفویه) و همسر شاه اسماعیل (مادر شاه طهماسب) و نیز برخی از مشایخ و صاحب‌منصبان دوران صفوی و نیز شهیدان ایرانی جنگ چالدران، قرار دارد.

درباره شیخ صفی الدین

شیخ صفی‌الدین اردبیلی نیای بزرگ دودمان صفویان از سادات بومی اردبیل ایران است و نیز هشتمین نسل از تبار فیروزشاه زرین‌کلاه بود. فیروزشاه نیز از سادات بومی کردستان ایران بود. زبان مادری شیخ صفی الدین زبان آذری (گویشی از زبان تاتی) بود و اشعاری به این زبان ایرانی در کتاب صفوة الصفا و سلسلة النسب سروده است.

دودمان صفوی نام خویش را از وی گرفته بودند. او پایه‌گذار خانقاه صفوی در اردبیل بود که با گذشت زمان پیروان بسیاری را به دست آورد. خانقاه او محل اطعام فقرا و پناه ضعفا و مسکینان بوده است.

تاریخچه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی

بعد از وفات شیخ صفی در سال ۷۳۵ هجری قمری فرزندش صدرالدین موسی با ساخت یک برجی بنام الله الله در محل دفن او مجموعه شیخ صفی الدین اردبیلی را پایه گذاری کرد. منزل و خانقاه شیخ صفی در همین مکان قرار دارد و طبق وصیت شیخ، جنازه وی در اتاقی جنب خلوتخانه و باغچه و حوضخانه دفن شده است.

پس از شروع حکومت صفویه، به سبب ارادت شاهان صفوی به جد خود، واحدهای مختلفی به این مجموعه اضافه شد. به ویژه در دوره شاه عباس اول و از آن جا که وی ارادت فراوانی به شیخ صفی الدین داشت و بسیار به زیارت مقبره وی می‌رفت، برای تکمیل و تزیین این اثر، کارهای فراوانی صورت گرفت.

ویژگیهای بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی

از ویژگی های منحصربه‌فرد این مجموعه گرد هم آمدن ده‌ها اثر بدیع در رشته‌های مختلف هنری است که از آن جمله می‌توان به عالی‌ترین نوع کاشی کاری معرق و مقرنس و گچ ‌بری کتیبه‌ های زیبا و نفیس و خط خطاطان بزرگ دوره صفوی (میر عماد، میر قوام الدین، محمد اسماعیل و…) منبت های ارزنده، نقره کاری، تذهیب و طلاکاری، نقاشی و تنگ بری و غیره اشاره کرد. این اثر از ساختار معماری فخیمی برخوردار است و این خود یکی از دلایل تمایز آن با سایر مجموعه ‌های تاریخی ایران به شمار می آید.

بخش های مختلف مجموعه بقعه شیخ صفی الدین

بخش‌های مختلف مجموعه عبارت‌اند از:

• سمت چپ سرسرای ورودی یک فضای هشت ضلعی وجود دارد که مسجد جنت سرا نام دارد. این مسجد فاقد محراب می باشد. این مکان در گذشته مخصوص انجام مراسم صوفیانه بوده که سنگ میدان یا میدان داشی آن هنوز هم در مجموعه موجود می باشد. این مسجد در گذشته سقف گنبدی داشته که در دوره قاجاریه فروریخته و سقفی چوبی و مسطح جایگزین آن شده است.
• چینی خانه در قسمت خاوری قندیل خانه یا رواق اصلی قرار گرفته که با دو ورودی باریک با دارالحفاظ ارتباط می‌یابد. ساختمان چینی خانه دارای چهار شاه نشین و دارای تاق نماهای فوق العاده زیبا و نفیس از نوع مقرنس گچی است که روی آن نقاشی و طلاکاری شده ‌است.

• قندیل خانه قسمت اصلی این بنا نیز محسوب می شود. مکان آن رو به روی سرسرای ورودی می باشد که در دو طبقه بنا شده است. پنج پنجره چوبی در طبقه فوقانی و پنج پنجره در زیر آن نمای بسیار زیبایی به قندیل خانه بخشیده است.
• ایوان بزرگ رو به قبله دارالحدیث که از آثار دوران شاه اسماعیل اول بوده و در دو جانب غربی و شرقی مقبره‌های مسقفی از اولاد و مشایخ صوفیه قرار داشته‌است.
• حرم و دارالحفاظ
• مقبره شاهزادگان در جانب شرقی دارالحفاظ
• چله‌خانه‌های قدیم و جدید و محل جلوس شیخ صفی الدین بوده‌است.
• مقبره همسر شاه اسماعیل (مادر شاه طهماسب)
• مقصوره‌ای در برابر ایوان دارالحدیث
• محوطه شهید گاه در شمال گنبد دارالحدیث
• محل جلوس شیخ صدرالدین موسی
• حجره ها که از چهل عدد بیشتر بوده
• صفه مزارهای برخی از امیران و سران خاندان صفوی
• نانوا خانه یا آشپزخانه
• آشپزخانه و دیگ خانه و حجره‌های متعلق به آن و ایاغ خانه
• حجره رو به مزار شیخ صفی الدین که آرامگاه مشایخ صوفیه بوده‌است.
• شربت خانه در کنار چشمه آبی مشتمل بر حوض و محل پختن حلواها و شیرنی‌ها
• خونچه خانه و انبار با حجره‌های فوقانی و تحتانی
• دفترخانه شامل دهلیز و خانه و محوطه‌ای میان شربت خانه و خونچه خانه
• نقاره خانه که زیر سقف آن سقاخانه بوده و در پشت آن حمام و برخی خانه‌های متعلقه قرار دارد.
• هیمه خانه و زمینی در اطراف آن
• فضای بیرون در آستانه که در مقابل آن کوچه و دکانها قرار داشت.
• کتابخانه

بقعه شیخ صفی الدین کجاست

بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی در میدان عالی قاپو اردبیل واقع شده است.