باغ و حمام فین

باغ و حمام فین، در شهر کاشان قرار دارد و معروفیت آن به دلیل قتل امیرکبیر (صدراعظم ناصرالدین شاه) در سال ۱۸۵۲ میلادی، به دست ناصرالدین شاه است.

منطقه فین، به عنوان ییلاقی برای شهر کاشان محسوب شده که به سبب برخورداری از چشمه فین، دارای باغ های بیشماری است.

تاریخچه باغ فین

بقایای باغی قدیمی تر در پایین دست باغی که در حال حاضر وجود دارد باقی مانده که بر اساس مستندات تاریخی، باغ فین اولیه بوده است. این باغ را باغ کهنه می نامند که در سال ۱۵۷۳ میلادی (اواخر حکومت شاه تهماسب) به دلیل زلزله آسیب زیادی دید و بعد از آن باغی جدید با الگوی باغ کهنه، در نزدیکی مظهر چشمه ایجاد شد.

مستندات تاریخی در خصوص محدود مابین این دو باغ بسیار اندک است ولی نتایج تحقیقات حاکی از آن است که باغ کهنه تا اواخر دوره پهلوی پابرجا بوده است و پس از آن با عبور خیابان میان فین و کاشان، به دو بخش تقسیم شده است و باغ کهنه هم اکنون در دو طرف خیابان امیرکبیر قرار گرفته است.

برخی منابع تاریخی قدمت این باغ را به دوران سلطنت آل‌بویه می‌رسانند. اما ساختمان باغ فین فعلی به دوران شاه عباس بزرگ نسبت داده شده است.

معماری و مشخصات باغ فین

وسعت باغ بالغ بر ۲۳ هزار مترمربع و شامل یک حیاط مرکزی است که به وسیله دیوار، بارو و برجهای استوانه شکل محصور شده‌ است. میراث فرهنگی ایران طراح باغ را غیاث‌الدین جمشید کاشانی می‌داند. با این وجود منابع دانشگاهی طراح باغ را شیخ بهایی معرفی می‌کنند.

بخش های مختلف باغ فین

باغ فین از بخش های زیر تشکیل شده است:

- عمارت سردر ورودی

این عمارت که مربوط به دوره صفوی است دارای دو طبقه است که طبقه تحتانی شامل هشتی و دالان ورودی به باغ و اتاق های اطراف را شامل می شود و طبقه فوقانی سالنی وسیع با درهای مشبک با چشم اندازی به سمت باغ و اطراف آن است. این بخش در دوره های مختلف تغییراتی پیدا کرده است.

- کوشک میانی (شترگلوی صفوی)

عمارتی دو طبقه مربوط به دوره صفوی که در مرکز باغ قرار دارد. این عمارت در گذشته ۴ طبقه داشته که در اثر زلزله و حمله افغان ها آسیب دید و هنگام بازسازی دو طبقه آن ساخته شد. نمای داخلی عمارت شامل نقاشی های هایی از رضا عباسی است. در مقابل عمارت حوض بزرگی واقع شده و در پشت آن نیز حوضچه ای قرار دارد که آب از کف آن فوران می کند. در وسط عمارت نیز حوضچه ای قرار دارد که آب که آب آن از لوله‌ای شبیه به گلوی شتر بیرون می‌آید. به همین علت به آن شتر گلو گفته می‌شود.

- شترگلوی فتحعلی شاه

عمارتی در جنوب باغ که به دستور فتحعلی شاه ساخته شده و دارای دو حیاط خلوت در شرق و غرب خود می باشد. فتحعلی شاه قاجار به دلیل دلبستگی فراوانی که به صفای باغ فین و چشمه آن داشت، به حاج حسن خان صدراعظم اصفهانی دستور داد تا باغ فین را به بهترین وجه تعمیر و تزئین نماید.

- حمام

در بخش جنوبی باغ فین دو حمام وجود دارد که یکی در دوره صفویه و دیگری در دوره قاجاریه ساخته شده است. حمام صفوی برای استحمام مورد استفاده قرار میگرفت که پس از احداث حمام قاجاری، این برای خدمه و دو روز آخر به عنوان حمام عمومی استفاده می شد و حمام قاجاری مورد استفاده شاه و درباریان قرار گرفت.

قتل امیرکبیر در حمام صفوی صورت گرفته است.

به منظور سهولت در دسترسی، این دو حمام توسط یک راهرو در کنار تون حمام به یکدیگر مرتبط شده اند.

- موزه ملی کاشان

موزه ملی کاشان در سال ۱۳۴۶ بر خرابه‌های برجای مانده از خلوت نظام‌الدوله(داماد فتحعلی‌شاه) ساخته شده‌ است. این موزه که در ضلع غربی باغ فین قرار دارد متشکل از چند تالار بزرگ و کوچک و یک زیرزمین وسیع می باشد که از سال ۱۳۸۵ تا سال ۱۳۸۹ تعطیل بوده و در بهمن‌ماه ۱۳۸۹ مجدداً دایر شده‌ است. این موزه به سه بخش مردم شناسی،باستان شناسی و صنایع دستی تقسیم می شود. اشیاء به نمایش درآمده در این موزه شامل بیش از ۴۰۰ قطعه اثر است که از هزاره هفتم قبل از میلاد تا دوره معاصر را دربر می‌گیرد.

باغ فین کجاست

باغ تاریخی فین در ۹ کیلومتری مرکز شهر کاشان، منتهی الیه جنوب شرقی جاده فین (خیابان امیرکبیر)، در استان اصفهان قرار گرفته است. این باغ در مجاورت چشمه سلیمانیه و بالادست دشتی با شیب ملایم قرار دارد.