استان همدان یکی از استانهای غرب ایران و مرکز آن شهر همدان است. استان همدان از شمال به استانهای قزوین و زنجان، از جنوب به استان لرستان، از شرق به استان مرکزی و از غرب به استانهای کرمانشاه و کردستان محدود می شود.
بناي شهرهمدان را به ديا آكو پادشاه ماد نسبت مي دهند. شهرهمدان در زمان فرمانروايي بخت النصر ويران شد و بعدها داريوش بزرگ آن را مرمت كرد. همدان، اولین پایتخت نخستین شاهنشاهی در ایران در ۲۷۰۰ تا ۲۵۵۰ سال پیش بودهاست. همدان پایتخت تابستانی شاهان هخامنشی و اشکانی نیز بودهاست.
شهر همدان در دوره ساسانی یکی از ضرابخانههای این حکومت بوده وسکههای متعددی از این دوره در دست میباشد. شهر نهاوند نیز در این زمان دارای اهمیت ویژهای بود و دژ مستحکمی در آن قرارداشت و یکی از مراکز ایالات اسپهبد نشین هفتگانه این دوره بود. اعراب در یورش به ایران فتح نهاوند را فتح الفتوح نامیدند و گشودن همدان را به سال ۶۴۵ میلادی پس از فتح نهاوند بزرگترین پیروزی خود بر ساسانیان شمردهاند.
در سال ۶۱۸ هجری قمری مغول ها پس از محاصره ای طولانی شهر همدان را گرفتند و آن را ویران ساختند و بیشتر ساکنان شهر کشته شدند و یا از این ناحیه گریختند.
نام همدان برای نخستین بار به نام اَمَدانه یا آمادی در کتیبهٔ تیگلتپیلسر یکم (۱۱۰۰ پیش از میلاد) پادشاه آشور آمدهاست، ولي در كتيبه هاي عهد هخامنشي آن را هگمتان ودر كتاب هردوت يوناني اكباتان مي خوانيم. هگمتانه یا هنگمتانه که به معنی محل تجمع میباشد ترکیبی است از دو واژهٔ هنگ به معنی جا و متا به معنی تجمع.
همدان به معنی جای یا شهر و اجتماعات آمدهاست. اعتماد السلطنه بر این باور بود که نام این شهر همدان بودهاست زیرا هم به معنی اتفاق و دان به معنی ظرفیت است، یعنی مجمع متفقین.
گنبد علویان، یکی از یادمانهای متعلق به اواخر دوره سلجوقیان، در قرن ششم هجری است که توسط خاندان علویان، ابتدا به عنوان مسجد، احداث شد. در دورههای ...
برج قربان، مدفن شیخ السلام حسن بن عطار حافظ ابو العلاء همدانی و جمعی از امرای سلجوقی و از آثار تاریخی قرون هفتم یا هشتم هجری است. در سال ...
آرامگاه باباطاهر، مقبره باباطاهر عریان، عارف، شاعر ایرانیتبار و دوبیتی سرای اواخر سده چهارم و اواسط سده پنجم هجری است. او یکی از مشهورترین دوبیتی ...
آرامگاه ابوعلی سینا بنای یادبود شیخالرئیس ابن سینا فیلسوف، دانشمند و طبیب مشهور ایرانی است. وی نویسندهی کتاب شفا و القانون فی الطب یکی ...
سنگنوشتههای گنجنامه نوشتارهایی از دوران داریوش و خشایارشای هخامنشی است که بر دل یکی از صخرههای الوند حکاکی شدهاست. کتیبهها هر کدام ...
فارسیزبانها بیشترین ساکنین استان همدان را تشکیل میدهند.ترک ها، لر و لک و کرد از دگر ساکنین این استان هستند.
زبان اکثریت مردم استان همدان فارسی است. در استان همدان زبانها و گویشهای گوناگونی رایج است که فارسی، ترکی، لری و لکی و کردی از مهمترین آنها بهشمار میروند.
طلا و نقره، سفال و سرامیک، صنایع چوبی، مس، صنایع شیشه، سنگ تراشی، پوستین دوزی، چرم سازی، قالیبافی، گلیم بافی، حصیربافی، کاشی هفت رنگ، سوزن دوزی، گیوه بافی و ...
کماج، شیره انگور، کشمش، سیرتند، انگشتپیچ، قیسی، عسل، نقل، گردو، حلواگردویی، روغن حیوانی، حلوا شکری، گیاهان دارویی، خمیر صنل، صابون محلی، صنایع چرم، قالی، گیوه، منبّت، سفال و سرامیک و ...
آبگوشت بزباش، آبگوشت فلفل همدانی، آبگوشت قورمه سبزی همدان، آبگوشت کلم قمری، آبگوشت یخنی، آش آبغوره، آش اماج/آش اوماج، آش بادمجان، آش برنج، آش بلغور، آش ترش با میوه، آش خیارچنبر، آش رشته دوغ، آش غوره وا، آش کشک، آش خشکبار، آش سوماق، آش غورابه، آش کاچی، آش میوه، آش هویج و جو، پتله پلو، خورش غوره بادمجان، سرداشی، قوت، کوفته نخودی، کوفته همدانی و ...
باباطاهر، رشیدالدین فضلالله همدانی، ابوالعلی حسن عطار، بدیعالزمان همدانی، عین القضات همدانی و ...
آب وهوای استان، تحت تأثیر عرض جغرافیایی، ارتفاع، مکان، امتداد کوهها و فاصله از دریاست. به طور کلی آب و هوای استان در نتیجه وجود کوههای مرتفع، رودخانهها و پستی و بلندیهای زیاد، به شدت متغیر است. زمستانهای این استان سرد، پر برف و باران و در تابستانها دما معتدل است. تودههای هوایی که استان را تحت تأثیر قرار میدهند: