استان بوشهر یکی از استان های جنوب ایران و مرکز آن بندر بوشهر است. این استان از شمال به استان خوزستان و قسمتی از کهگیلویه و بویراحمد، از جنوب به خلیج فارس و قسمتی از استان هرمزگان، از شرق به استان فارس و از غرب به خلیج فارس محدود است. این استان بهعلت قرار گرفتن در ساحل استراتژیک خلیج فارس، صادرات و واردات دریایی، صنعت صیادی، وجود ذخایر نفت و گاز (پارس جنوبی و شمالی)، کشاورزی و نخلداری و وجود نیروگاه هستهای، از اهمیت راهبردی و اقتصادی برخوردار است؛ به گونهای که پایتخت انرژی ایران لقب گرفتهاست.
قدیمیترین نشانههای به دست آمده از سکونت در سرزمین بوشهر، به عهد ایلامی و تمدن بینالنهرین برمیگردد. در زمان مادها در آغاز سده هشتم قبل از میلاد، سرزمین بوشهر جزء یکی از ایالتهای جنوب غربی آن دولت بوده و در زمان حکومت هوخشتره جزو ساتراپنشین چهاردهم دولت ماد بودهاست. از دوره هخامنشیان آثار با ارزشی در اطراف شهر برازجان کشف شدهاست.
در دوره ساسانیان و در زمان اردشیر بابکان، شهر و رام اردشیری در دو فرسنگی شهر بوشهر بنا نهاده شد، که اکنون خرابههای آن به نام ریشهر معروف است. از اواخر قاجاریه تا سال ۱۳۱۶ کشور ایران به ۲۷ بخش تقسیم شده بود که بوشهر، بنادر و جزایر خلیج فارس یکی از این بخشها محسوب میگردید. از سال ۱۳۱۶ در تقسیمات جدید کشوری، بوشهر و توابع آن یکی از شهرستانهای استان هفتم (فارس) محسوب شده و جزء قلمرو استانداری فارس گردید. در سال ۱۳۳۹ تغییراتی در تقسیمات سیاسی کشور داده شد و بوشهر و توابع آن به نام فرمانداری کل بنادر و جزایر خلیج فارس به مرکزیت بوشهر از استان فارس جدا گردید.
در اوایل دهه ۱۳۴۰ این فرمانداری کل و فرمانداری کل بنادر و جزایر دریای عمان تحت عنوان فرمانداری کل بنادر و جزایر خلیج فارس و دریای عمان ادغام گردید. در آذر ماه سال ۱۳۴۶ این فرمانداری کل، به استان ساحلی تغییر نام یافت و بوشهر و توابع آن زیر نظر استانداری ساحلی به مرکزیت بندر عباس قرار گرفت. در آذر ماه سال ۱۳۴۹ شهرستانهای بوشهر و دشتستان تحت عنوان فرمانداری کل بوشهر از استان ساحلی جدا گردید و نهایتاً در تاریخ ۹ مهرماه ۱۳۵۲ استان بوشهر با دو شهرستان بوشهر و دشتستان تشکیل شد.
1- به اعتقاد برخی از محققان، از آنجا که بنای نخستین این سرزمین به دست اردشیر، پادشاه ساسانی بوده، نام کهن آن «رام اردشیر» بوده است. این نام به مرور زمان به «ریشهر» تبدیل شد و در نهایت بوشهر از آن به وجود آمد.
2- به اعتقاد این زبانشناسان، «بوشهر» کوتاه شده «بُخت اردشیر» میباشد. واژه «بُخت اردشیر» یا «بوخت اردشیر» به مرور زمان به «بو اردشیر» و «بورشیر» و سپس «بوشیر» و در پایان «بوشهر» تبدیل شده است. «بخت (بوخت) اردشیر» به معنی نجاتیافته اردشیر است زیرا «بوختن» به معنای نجات یافتن میباشد و چون اردشیر در آنجا از مرگ نجات یافت، آنجا را «بوخت اردشیر» نام نهاد.
3- برخی «بوشهر» را مخفف «ابوشهر» (به معنا پدر شهر) میدانند.
4- برخی نیز در وجه تسمیه بوشهر آوردهاند: محدوده قدیمی بوشهر قدیم به دو بخش باستانی «ری شهر» و «بی شهر» تقسیم میشده که در اثر گذشت زمان نام «بی شهر» به تمامی منطقه قدیم و جدید اطلاق شده است و «بی شهر» در حقیقت همان «بوشهر» است که در لهجه شهری، «بی شهر» تلفظ میشد.
غار چهل خانه، مجموعه ای از اتاق دست کن، شبیه به غارهای صخره ای و حجاری شده است که در ارتفاعات رشته کوهی واقع در شمال شرقی شهر سعدآباد ...
قلعهٔ نصوری به «قلعه شیخ» نیز مشهور بودهاست و متعلق به اوایل دورهٔ قاجاریه است. ساخت قلعه به امر شیخ جبار نصوری درحدود ۱۸۰ سال پیش انجام ...
نیایشگاه مند (معبد کلات) مربوط به دوره اشکانیان - دوره ساسانیان است. نیایشگاه مند بیش از ۲۰۰۰ سال قدمت دارد. در ارتفاعات سنگى مشرف به بستر ...
قلعه کلات اهرم یکی از قلعههای تاریخی منطقه و مربوط به اواخر دوره قاجار و منسوب به زائر خضرخان تنگستانی است. این قلعه بر فراز تپه ای به ...
بیشتر مردم استان بوشهر به زبان فارسی جنوبی با گویش محلی (بندری) تکلم میکنند. برخی نیز به زبان عربی صحبت میکنند. فارسی در منطقه بوشهر با گویش بردستانی، گویش دشتی، گویش تنگستانی، گویش کازرونی و گویش اچمی گفتگو میشود. مردم سواحل خلیج فارس و جزایر آن به گویشی صحبت میکنند که رگههایی از گویشها و زبانهای شبانکارهای، بلوچی، ترکمنی، لری و برخی واژههای انگلیسی، هلندی، پرتغالی، هندی و عربی را داراست ولی استخوانبندی و ریشه آن فارسی است. مردم شهرستانهای شمالی استان با زبان لری و مردم شهرستانهای جنوبی نیز به فارسی لهجهدار صحبت میکنند.
شاخص ترین صنایع دستی استان بوشهر شامل گلیم، گبه، عبا می باشد. از دیگر صنایع دستی استان می توان به گرگور، سفال ، صنایع دستی دریایی، کالاهای حصیری و گره چینی اشاره کرد.
علاوه بر صنایع دستی استان خرما، ارده، شيره و كنجد از جمله سوغاتی های خوراكی بوشهر هستند. علاوه بر اين انواع ترشيجات مانند ترشی انبه، ترشی ليموعمانی، ترشی سپستان، ترشی بادنجان و .. به وفور در این استان دیده می شود.
در استان بوشهر انواع ماهی های جنوبی و ميگو يكي از اصلی ترين غذای ساكنين در منطقه است. قليه ماهی، ماهی شكمپر، شله ماهی، ماهی تنوری، ماهی شور، لاخ لاخ، دو پیازه ماهی مرکب، قلیه میگو، میگو سوخاری، میگو پفکی، دمپخت میگو، دوپیازه میگو و شله تماته، پهتی، فلافل، پاکورا، شکر پلو و قیمه و ... همگی از جمله غذاهای محلی بوشهر به حساب می آيد. نان بل بل، نان گرده، نان تیر تنوری، نان تاوه و ... نیز از نان های محلی این استان می باشد.
رئیس علی دلواری، سید مرتضی مجتهداهرمی، ملا علی تنگستانی، شیخ محمدحسین برازجانی، فاضل جمی، همایون خرم و ...
آب و هوای استان بوشهر گرم و خشک و در نواحی ساحلی گرم و مرطوب است و دمای متوسط سالانه استان ۲۵٫۷ درجه میباشد. چهارده باد محلی در این استان شناخته شدهاست.