ارگ کریمخانی

• 1397/03/21
• 0 کامنت
• 1902 تعداد بازدید

ارگ کریمخانی در دوره سلسله زندیه و در مرکز شهر شیراز ساخته شده و پس از اینکه کریم خان زند این شهر را پایتخت خود و این مکان را به عنوان محل زندگی خود انتخاب کرد، به این اسم معروف شد. کریم خان هنگام پایه گذاری حکومت خود، تحت تاثیر معماری صفوی قرار گرفت و بعد از بازدید از میدان نقش جهان، تصمیم به ایجاد میدانی در شیراز گرفت که به میدان توپخانه شهرت داشت. در غرب این میدان ارگ قرار داشت.

بعد از فتح شیراز توسط آقامحمدخان قاجار، به دلیل خصومتش با کریم خان، بسیاری از بناهای کریم خانی را تخریب کرد ولی ارگ از تخریب محفوظ ماند. امرا و فرمانروایان عصر قاجار هر یک به سلیقه خود، در این بنا دخل و تصرف هایی ایجاد کردند.

تاریخچه ساخت ارگ کریمخانی

ساخت ارگ کریمخانی بین سالهای ۱۷۶۶ و ۱۷۶۷ میلادی، انجام شد و کریمخان بهترین معماران زمان خود و بهترین مصالح داخل و خارج کشور را برای ساخت آن به کار گرفت.

ویژگیها و معماری ارگ کریمخانی

نقشه زمین به شکل مستطیل است. بنای ارگ ترکیب دو معماری مسکونی و نظامی و به شیوه اصفهانی و از نوع معماری درونگرا است. عمده مصالح استفاده شده در ساخت ارگ، سنگ و آجر است. در چهار گوشه ارگ، چهار برج مدور سه طبقه که یکی از آنها کج است، قرار گرفته که ارتفاع آنها حدود ۱۴ متر می‌باشد و توسط راه پله هایی به صورت دورانی قابل رفت‌وآمد میباشند. ارتفاع دیوارهای ارگ نیز به ۱۲ متر می‌رسد. برج ها از آجر ساخته شده اند و به همراه خندقی که قبلا دور آن حفر شده بود، نقش دفاعی داشته است.

می گویند هنگام ساخت این برج ها، به علت نشست و نامناسب بودن خاک در جهت شمال غربی، محل ساخت برج این سمت چند متر به سمت غرب کشیده شده و به همین جهت این برج در راستای برج های دیگر نیست و به شکل ذوزنقه ای ناقص در آمده است. ورودی ارگ در نمای بیرونی با یک تابلوی بزک کاشیکاری صحنه نبرد رستم با دیو سفید مزین شده که مربوط به دوره قاجار است. نمای بیرون این بنا آجرکاریست.

سه ضلع شمال، جنوب و غرب، هر یک دارای یک ایوان و شش اتاق مسکونی در دو طرف آن است. ضلع شرقی شامل حمام خصوصی و برخی امکانات خدماتی است. ارگ اندرونی، کاخ سلطنتی کریم خان و خانواده‌اش بوده که دارای ایوان‌ها و اتاق‌های نقاشی شده است. ظاهر بنا حتی در محوطه داخلی تزیین زیادی ندارد.

ارگ دارای شاهنشین‌هایی در ضلع‌های مختلف و با کاربردهای متفاوت است، یکی شاه‌نشین شمالی که مناسب زمستان است و دیگری شاه‌نشین اصلی که در ضلع غربی واقع شده است و یک حوض بزرگ روبه روی آن قرار دارد و کاربردی تابستانه دارد و شاه‌نشین غربی برای تمام فصول است.

حمام موجود در این ارگ، جزء اولین حمام های اختصاصی با این سبک در ایران می باشد و جهت استحمام خانواه سلطنتی مورد استفاده قرار میگرفته است. آب این مجموعه در قدیم از آب قنات رکن آباد، معروف به رکنی تامین می شده که این آب از نظر املاح معدنی بهترین آب شیراز بود و هم اکنون با خراب شدن این قنات، سیستم آبرسانی این مجموعه از بین رفته است.

مرمت و کاربری ارگ کریمخانی

ارگ کریمخانی را کریمخان، به عنوان دژی نظامی ساخت و در دوره قاجاریه به‌عنوان محل زندگی فرمانداران محلی استفاده می‌شد. در دوره سلسله پهلوی، آن را زندان کردند که آسیب هایی به آن وارد ساخت. در سال ۱۳۵۰، این محل به اداره فرهنگ و هنر آن دوره واگذار شد. ولی هم اکنون زیر نظر سازمان میراث فرهنگی جمهوری اسلامی ایران اداره می شود.

این ارگ از چند سال پیش مورد مرمت قرار گرفته تا به عنوان موزه بزرگ فارس مورد استفاده قرار گیرد.

ارگ کریمخانی کجاست

ارگ کریمخانی، در مرکز شهر شیراز، در ابتدای خیابان کریم خان زند، نبش میدان شهرداری، در استان فارس قرار دارد.