آرامگاه حمدالله مستوفی

• 1397/03/01
• 0 کامنت
• 2396 تعداد بازدید

آرامگاه حمدالله مستوفی، که به آن گنبد دراز نیز می‌گویند، برج آجری کوچکی است که متعلق به قرن هشتم قمری و مربوط به دوره ایلخانی است. عده ای از مردم محله، در قرن چهاردهم شمسی، دور محوطه آرامگاه را که به صورت ویرانه درآمده بود، دیوار کشیدند و تعمیر مختصری انجام دادند ولی در سال ۱۳۱۹ مرمت اساسی روی آن انجام گرفت.

حمدالله مستوفی

حمدالله ابن ابی بکربن حمدالله مستوفی قزوینی، جغرافی‌دان، مورخ، شاعر و نویسنده ایرانی قرن هشتم است. وی سال ۶۸۰ متولد و در سال ۷۵۰ ه‍. ق وفات یافته و  از خاندان مستوفیان قزوین است که مدتها متصدی حکومت آن شهر بودند. پدر حمدالله و نیز خود او، با عنوان مستوفی، در دستگاه ایلخانان خدمت می‌کردند و حمدالله خود، از نزدیکان خواجه رشیدالدین فضل‌الله بود و پس از او نیز همچنان سمت خود را در کارهای دیوانی حفظ نمود.

از وی سه کتاب معتبر فارسی، در تاریخ و جغرافیا و ادب فارسی (نظم و شعر) باقی مانده است. در سال ۷۲۰ هجری، منظومه ظفرنامه را که به وزن بحر متقارب و شامل ۷۵ هزار بیت در تاریخ ایران، از ابتدای اسلام تا عصر خویش بود، نوشت و در سال ۷۳۵ هجری به پایان رسید. او سپس کتاب تاریخ گزیده را که شامل منتخبی از جامع التواریخ رشیدی است به همراه اضافاتی از خود، تالیف کرد که این کتاب نیز در سال ۷۲۹ هجری به پایان رسید. آخرین تالیف حمدالله مستوفی نزهه القلوب می باشد که در سال ۷۴۰ هجری نوشته شد، این کتاب علاوه بر جغرافیا مشتمل بر هیات، تاریخ طبیعی و فصلی در عجایب عالم است که از کتب نفیس تاریخی قرن هشتم هجری محسوب می شود.

ویژگی های آرامگاه حمدالله مستوفی

محوطه آرامگاه، ۲۸۰ متر مربع است که تنها از این میزان، ۴۰ متر مربع به زیربنا اختصاص دارد. پلان برج به صورت مربع، توسط ۴ فیل پوش، ۸ ضلعی شده و با گنبد مخروطی پوشیده شده‌ است. نمای بنا، آجری و مطابق سبک ایلخانی، دارای بندهای مهری است، گنبد مخروطی نیز قبلا آجری بوده که در دوره‌های بعد کاشیکاری شده‌ است و مقرنس‌سازی دور تا دور دایره پایین گنبد، تعمیر شده‌ است.

در ورودی محوطه در سمت جنوب غربی قرار دارد و آرامگاه، درمیان حیاط است و شکل آن از کف حیاط به بالا مربع و قسمت بالاتر ۸ ضلعی و بقیه تا زیر گلویی گرد، گنبد آن مخروطی شکل و همه بنا از آجر است که فاصله‌های آن بندکشی شده است.

سردر آرامگاه با جمله لااله الاالله الملک الحق المبین و محمد رسول‌الله الصادق البار الامین تزیین شده و داخل بنا دارای کاشی فیروزه‌ای ساده و در زیر پایه‌های گنبد دور تا دور کتیبه‌ای است که سوره مبارکه هل اتی، به خط نسخ، گچبری و قسمت پایین دولنگه در ورودی آرامگاه نیز، به صورت گل درهم و منبت کاری است.

از یک جفت در منبت کاری آرامگاه، یک لنگه آن از میان رفته و لنگه دیگر هم به موزه ایران باستان انتقال داده شده‌است و به جای آن اکنون در تازه ساختی و در بقعه کار گذاشته شده‌است. در ورودی محوطه در سمت جنوب غربی است و آرامگاه درمیان حیاط قرار دارد و شکل آن از کف حیاط به بالا مربع و قسمت بالاتر ۸ ضلعی و بقیه تا زیر گلویی گرد، گنبد آن مخروطی شکل و همه بنا از آجر است که فاصله‌های آن بندکشی شده‌است.

گنبد و زیرسازی آن که از بناهای مجلل و زیبای عهد مغول است، با کتیبه‌ای از کاشی لاجوردی است که به خط نستعلیق، چگونگی زندگانی حمدالله مستوفی، نیاکان و تالیفات وی به اختصار بیان شده‌است. در گوشه شمالی بقعه نیز دو اتاق و دو زیرزمین برای نگهبانان آرامگاه با حوض و آب انبار احداث شده‌است. این مقبره به سبک معماری آذری بنا شده‌است.

آرامگاه حمدالله مستوفی کجاست

آرامگاه حمدالله مستوفی، در خیابان طالقانی، خیابان ملک‌آباد سابق، کوچه مستوفی شهر قزوین، در استان قزوین واقع شده است.